KOMU  ZDRÓWKO

WŁAŚCIWOŚCI:

​

• Jest to jeden z najbardziej cennych mikroskładników pokarmowych dla naszego organizmu

• Organizm nie potrafi produkować żelaza, w związku z tym musi być ono dostarczane w odpowiednich ilościach z pożywieniem każdego dnia. Po dostarczeniu do organizmu żelazo jest wchłaniane w dwunastnicy. Następnie we krwi wiąże się z transferyną - białkiem, które transportuje żelazo do szpiku kostnego, śledziony i wątrobie, przy czym najwięcej tego pierwiastka jest zmagazynowane w tym ostatnim narządzie. W razie utraty krwi zapasy żelaza, które znajdują się w tych narządach, są wykorzystywane w celu produkcji hemoglobiny

• Należy zaznaczyć, że żelazo jest trudno przyswajalne - organizm wchłania zaledwie około 10 proc. dostarczonej ilości tego pierwiastka, a reszta jest wydalana. W związku z tym z pokarmem należy codziennie spożyć około 10-20 mg żelaza

• Wyróżnia się dwa rodzaje żelaza: hemowe (występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego) i niehemowe (znajdujące się głównie w produktach roślinnych). To pierwsze jest najlepiej przyswajalne przez organizm. Z kolei wykorzystanie przez organizm żelaza niehemowego jest utrudnione

• W organizmie człowieka znajduje się od 4 do 5 gramów żelaza. Większość (około 70 proc.) występuje przede wszystkim w hemoglobinie - białku (i jednocześnie barwniku krwi), które umożliwia pobieranie tlenu w płucach i oddawanie go w tkankach

• W szpiku kostnym wykorzystywane jest w procesie tworzenia krwinek czerwonych

• Zapobiega anemii

• Niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego,  odgrywa ważną rolę w zwalczaniu bakterii i wirusów, pomaga chronić organizm przed infekcjami

• Sprzyja detoksykacji szkodliwych substancji w wątrobie

• Wpływa na metabolizm cholesterolu

• Wraz ze wzrostem żelaza we krwi, podnosi się poziomu cholesterolu LDL, glukozy oraz trójglicerydów, a także wzrasta ciśnienie tętnicze krwi

• Posiada właściwości przeciwutleniające, to znaczy pomaga walczyć z wolnymi rodnikami, odpowiedzialnymi za przedwczesne starzenie się skóry

• Wspomaga prawidłową pracę układu nerwowego.  Jego rola w układzie nerwowym polega na utrzymywaniu odpowiednich funkcji fizycznych i intelektualnych

• Pierwiastek ten  jest bardzo istotny dla sportowców, ponieważ zapobiega niedotlenieniu mięśni oraz sprzyja lepszej regeneracji

• Jest składnikiem mioglobiny – białka występującego w mięśniach (zbliżonego w budowie chemicznej do hemoglobiny), które umożliwia mięśniom pobieranie z krwi niezbędnego do ich pracy tlenu

• Zapotrzebowanie organizmu na żelazo wzrasta w okresie dojrzewania, zwłaszcza u dziewcząt  Ponadto suplementacja żelaza jest wskazana u osób z nadwagą i otyłością, stosujących restrykcyjne diety odchudzające, u wegetarian, a także u kobiet mających długotrwałe oraz obfite miesiączki oraz tych po menopauzie. Również w ciąży zapotrzebowanie na żelazo jest większe

• U kobiet ciężarnych odpowiedni poziom żelaza niweluje możliwości uszkodzenia płodu

• Żelazo występujące w produktach zwierzęcych wchłania się w około 20%, występujące w roślinach w około 5%. Średnio w przeciętnej diecie daje to 10% przyswajalności

• Pomocna we wchłanianiu żelaza jest witamina C, która może zwiększyć absorpcję tego minerału 2, a nawet 3-krotnie

• Kawa redukuje wchłanianie Fe o 40%, herbata o 60%, czerwone wino o 75%

• Do produktów, które wpływają na obniżenie jego zwartości we krwi można także zaliczyć: jagody, zieloną herbatę, cebulę, owoce, produkty pełnoziarniste

• Negatywny wpływ na wchłanianie żelaza ma spożywanie wraz z posiłkiem nabiału – mleka lub serów, co może obniżyć wchłanialność żelaza aż o 60%. Odpowiedzialna jest za to najprawdopodobniej kazeina zawarta w mleku oraz wapń

• Fityniany, polifenole, wapń oraz fosforany utrudniają wchłanianie żelaza, gdyż wiążą ten pierwiastek w nieprzyswajalne związki. Osoby zmagające się niedoborami żelaza powinny wykluczyć z diety otręby pszenne, białko sojowe, herbatę, kawę, orzechy i czekoladę

• Warto wiedzieć, że również niektóre leki mogą osłabiać przyswajanie żelaza, np. te na zgagę, antybiotyki tetracyklinowe i neomycyna, cholestyramina, magnez oraz wyciągi enzymatyczne z trzustki

• Niedobór może być spowodowany niską przyswajalnością tego minerału w pożywieniu lub zaburzeniami procesu wchłaniania

• Do niedoboru może dojść m.in. w czasie obfitej miesiączki, czyli przy utracie krwi

• Niedobór żelaza jest niebezpieczny i źle wpływa na zdrowie. Jak się jednak  okazuje, jego nadmiar również może być groźny, powodując liczne dolegliwości, a w skrajnych przypadkach uszkadzając narządy, w których się kumuluje

• Przyczyną nadmiernej ilości żelaza we krwi może okazać się dieta obfitująca w ten pierwiastek, która oparta jest w głównej mierze na czerwonym mięsie, ponieważ bogate jest ono w żelazo hemowe, stanowiące najlepiej przyswajalną formę pierwiastka. Występujące w produktach zwierzęcych przechodzi do naszego krwioobiegu bez względu na to, czy go potrzebujemy czy nie

• Drugą, bardzo istotną przyczyną pojawienia się nadmiaru  żelaza jest choroba metaboliczna – hemochromatoza, która związana jest z nadmiernym wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego  pochodzącego z pożywienia. Wyróżnia się dwie postacie tej choroby: pierwotną i wtórną. Postać pierwotna wiąże się dziedziczeniem mutacji genu, który odpowiada za kontrolę wchłaniania żelaza w komórkach nabłonka jelit. Powoduje ją dziedziczenie wadliwego genu od obojga rodziców. Jest to zatem dość rzadka postać choroby. Postać wtórna hemochromatozy nie jest powszechna. Wynikać może z utrzymywania nieodpowiedniej diety czy jak w przypadku postaci mieszanej związana jest ze zmniejszeniem zużycia żelaza w zaburzeniach układu krwiotwórczego, nadmiernego uwalniania żelaza z krwinek czerwonych oraz komórek wątrobowych

• Przyczyną nadmiaru tego pierwiastka w organizmie może być również wielokrotne przetaczanie krwi

• Na nadmiar żelaza najbardziej narażeni są mężczyźni w wieku średnim

• Alkohol powoduje kumulację tego pierwiastka w organizmie

• Spożywanie zielonej herbaty może przyczynić się do redukcji poziomu żelaza absorbowanego po spożyciu posiłku, co w przypadku nadmiaru żelaza we krwi może okazać się niezwykle pozytywną właściwością

• Żelazo niezwiązane z hemoglobiną tzw. wolne żelazo, przyspiesza procesy oksydacyjne, które są bardzo niekorzystne dla zdrowia